عناصر پر مصرف تغذیه گیاهان گلخانه ای

فسفر

به صورت ارتوفسفات اولیه (H۲PO۴)، ارتوفسفات ثانویه (PO۴) و فسفر آلی جذب گیاه می‌شود. اکثر فسفر به صورت ارتو فسفات اولیه جذب گیاه می‌شود. فسفر در گیاه نسبتاً متحرک است. نسبت نیتروژن به فسفر در گیاهان زینتی ۱:۱۸–۲۰ باشد. کمبود فسفر باعث ارغوانی شدن برگ می‌شود. فسفر و آهن به صورت آنتاگونیست عمل می‌کنند به این ترتیب که افزایش فسفر باعث کمبود آهن و زیادی آهن باعث کمبود فسفر می‌شود.(عناصر پر مصرف تغذیه گیاهان)

پتاسیم

اکثر خاکها دارای مقدار زیادی پتاسیم هستند، اما تنها مقدار کمی از آنها به راحتی جذب گیاه می‌شود. در بیشتر مواقع کود پتاسیم در حد مصرف لوکس است. سدیم و لیتیم تا حدی جایگزین پتاسیم می‌شوند. پتاسیم در گیاه متحرک است، بنابراین مقدار آن در بافت جوان فعال بیشتر از بافت پیر است. مقدار پتاسیم در گیاه بیشتر از همه عناصر یک ظرفیتی است.(عناصر پر مصرف تغذیه گیاهان)

کلسیم

کلسیم به صورت پکتات کلسیم در لایه میانی دیواره سلولی برگ وجود دارد. سفتی گیاه به خاطر وجود کلسیم است. کلسیم در گیاه غیر متحرک است و علایم کمبود در برگهای جوان دیده می‌شود. کمبود کلسیم باعث نمو جوانه جانبی و در نتیجه توقف نمو جوانه انتهایی می‌شود. اگر مقدار کلسیم کمتر از ۱ درصد باشد، رشد طبیعی گیاه کاهش می‌یابد.(عناصر پر مصرف تغذیه گیاهان)

منیزیم

منیزیم از عناصر متحرک در تغذیه گیاهان گلخانه ای است و کمبود آن باعث کلروز بین رگبرگی در برگهای پیر میشود و در صورت کمبود شدید، کل برگ زرد کم رنگ شده و در نهایت قهوه ای و از بین می رود. در گلها افزایش پتاسیم باعث کمبود منیزیم می شود، بنابراین پتاسیم از جذب منیزیم جلوگیری می کند. در این صورت فقط با کاهش پتاسیم کمبود منیزیم رفع می شود نه با افزودن سولفات منیزیم. اگر میزان منیزیم در گیاه به ۳/۰ درصد برسد، منجر به کاهش رشد گیاه میشود.(عناصر پر مصرف تغذیه گیاهان)

گوگرد

گوگرد به صورت سولفات از خاک و دی اکسید گوگرد از هوا جذب می شود. علائم کمبود آن شبیه کمبود نیتروژن است.

عناصر کم مصرف در تغذیه گیاهان گلخانه ای

عناصر کم مصرف به صورت محلول در آب آبیاری و یا محلول پاشی و یا مخلوط با عناصر پر مصرف به صورت سرک پس از کاشت و سبزشدن گیاه در طول دوره رشد مصرف می‌شود. عناصرکم مصرف در بستر بدون خاک بیشتر از بستر خاکی مورد نیاز است و معمولاً کمبود آنها بیشتر مشاهده می‌شود. سدیم و کلر در بستر کاشت و در محیط ریشه و یا از طریق مصرف کودهای دیگر تأمین و یا هنگام آبیاری همراه آب وارد محیط ریشه می‌شود.

آهن

شکل فعال آهن در گیاه به صورت آهن دو ظرفیتی است. آهن سه ظرفیتی در بافت‌های گیاه نگهداری و برای گیاه قابل استفاده نیست. حتی در صورت فراهم بودن آهن سه ظرفیتی علایم کمبود آهن مشاهده می‌شود. آهن در گیاه غیرمتحرک است و علایم کمبود آن به صورت کلروز بین رگبرگی در برگهای جوان دیده می‌شود. افزایش آهک و کلسیم باعث کمبود آهن می‌شود، چون آهن در خاک‌های اسیدی در دسترس گیاه قرار می‌گیرد افزودن موادی با بنیان اسیدی باعث رفع کمبود آهن می‌شود.

آهن به صورت کلات آهن (مانند سکوسترن) مصرف می‌گردد. میزان آن در برگ گیاه داودی ۴۰۰–۱۰۰ پی پی‌ام می‌باشد، کلات‌ها معمولاً تثیبت نمی‌شوند و اهمیت آنها به خاطر دیر آزادشدن و تدریجی بودن روند تجزیه و جذب آب است. کلات‌ها به دو روش جذب می‌شوند.

A – کلات توسط گیاه جذب شده و در داخل گیاه عناصر کم مصرف آزاد می‌شوند.
B – عناصر کم مصرف از کلات آزاد شده و جذب گیاه می‌شود (سرعت کمتر از حالت اول است).

بر

بر در گیاه غیر متحرک است و علایم کمبود به صورت عدم رشد مریستم انتهایی شاخه و ريشه و تشکیل تعداد زیادی شاخه جانبی در قسمت بالایی ساقه (Witches Broom)  ظاهر می‌شود. غلظت بیش از ۱۰۰ پی پی ام باعث سوختگی لبه برگ می شود. علایم مسمومیت ابتدا در برگهای پیر و سپس به ساقه سرایت می‌کند.

منگنز

منگنز به صورت یون دو ظرفیتی جذب گیاه می‌شود. در گیاه غیر متحرک است و علایم کمبود آن که شبیه کمبود آهن است در برگهای جوان دیده می‌شود. منگنز مستقیماً از طریق برگ جذب گیاه می‌شود. افزایش میزان بر باعث کمبود آهن در گیاه می‌گردد. بارندگی زیاد باعث کاهش اکسیژن و تبدیل منگنز ذخیره شده در خاک به شکل قابل استفاده و سوختگی ناشی از مسمومیت منگنز می‌شود. راه حل آن زه کشی بستر و تهویه مطلوب است.

مس

مس به صورت یون دو ظرفیتی جذب می‌شود. علایم کمبود آن شبیه کمبود بر است. خاک‌های هوموسی و پیتی دارای کمبود مس هستند.

روی

روی به صورت یون دو ظرفیتی جذب می‌شود. قارچ کش ها دارای عنصر روی هستند. کمبود آن باعث توقف رشد و عدم تشکیل بذر می‌شود. کمبود آن باعث نوعی کلروز خاص به نام Mottle Leaf در هلو و مرکبات می‌شود.

مولیبدن

مولیبدن در گیاه متحرک است، اولین علایم کمبود آن شبیه کمبود نیتروژن است و برگهای پایینی گیاه رنگ سبز خود را از دست می‌دهند. در گیاهی که با کمبود مولیبدن نیترات به خوبی جذب نمی‌شود، حتی اگر مقدار زیادی از آن در خاک وجود داشته باشد، pH بزرگ‌تر یا مساوی ۶ مناسب جذب مولیبدن از خاک است. در pH کمتر از ۶ مولیبدن توسط کلویید خاک تثبیت می‌شود و برای گیاه قابل استفاده نیست.

کلر

در تغذیه گیاه در گلخانه، کلر به صورت یون کلرید جذب گیاه می‌شود. علائم کمبود آن سوختگی نوک با کنار برگ (Scorching)، پژمردگی، کلروز و برنزه شدن برگ‌های پیر و زردی زودتر از بلوغ و ریزش برگ است و باعث کاهش اندازه برگ و کند شدن رشد می‌شود. یون کلرید باعث آلودگی آب نهرها می‌شود، نمک طعام و کلرید پتاسیم مورد استفاده برای ذوب برف خیابان‌ها باعث آلودگی آبهای زیرزمینی می‌شوند.

سایر عناصر

سایر عناصر برای تغذیه گیاهان گلخانه ای شامل آلومینیم، سدیم و سیلیسیم است که به مقدار زیاد در بافت برگ دیده می‌شود. سدیم بیش از ۱۰۰۰۰ پی پی‌ام در بافت برگ میخک باعث عدم بازشدن جوانه گل می‌شود. در آزالیا میزان ۶۰۰۰ پی پی‌ام سدیم باعث سوختگی برگ و کاهش رشد می‌گردد.
بیشترین میزان آلومینیم در ریشه وجود دارد. گیاهان کاشته شده در خاک‌های اسیدی دارای میزان آلومینیم بیشتری نسبت به خاک‌های قلیایی هستند. آلومینیم در pH پایین در دسترس گیاه قرار می‌گیرد. در هورتانسیا رنگ گل وابسته به مقدار آلومینیم آزاد در خاک است. آلومینیوم کافی باعث آبی شدن رنگ گل و کمبود آن باعث صورتی یا قرمز شدن رنگ گل می‌شود. گل کاران با کوددهی فسفر، قابلیت دسترسی به آلومینیم آزاد خاک را کنترل می‌کنند. فسفر یون آلومینیم را در بر گرفته و از جذب آن توسط گیاه جلوگیری می‌کند.

کاه غلات دارای سیلیسیم است. به استثنای اکسیژن، میزان سیلیسیم خاک نسبت به سایر عناصر بیشتر است. سیلیسیم بر ظرفیت تبادل کاتیونی خاک اثر می‌گذارد و زیادی سیلیسیم باعث افزایش این ظرفیت شده و در نهایت منجر به باروری خاک می‌شود. فلور به میزان ۴–۳ پی پی‌ام در آب وجود دارد. در برخی شهرها ا پی پی‌ام فلور را به آب اضافه می‌کنند. در pH۵ /۶–۶، یون فلور توسط کلسیم نگهداشته شده و قابل جذب گیاه نیست. کارخانه‌های تولید کود سوپرفسفات تولید مقدار زیادی فلور در هوا می‌کنند که باعث آلودگی هوا می‌شود.